Umut Yahya Toplandı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın genel seçim tarihi olarak 14 Mayıs’ı işaret etmesiyle birlikte siyasi partilerin alacağı hazine yardımları da merak konusu oldu. 1965 yılına dek siyasi partiler teşkilatlanmalarını ve parti faaliyetlerini sürdürebilmek için aidat, bağış ve gayrimenkul gelirlerinden faydalanıyorlardı. Fakat bu gelirlerin parti finansmanı noktasında yetersiz kalması nedeniyle gerekli kriterleri karşılayabilen partilere hazine desteği de verilmeye başlandı. Siyasi Partiler Kanunu’na göre, seçim barajını geçen siyasi partiler, her yıl genel bütçe gelirlerinin toplamının 5000’de 2’si kadar hazine yardımı alıyor. Bunun yanında, seçim barajını geçemeyen fakat %3’ten fazla oy alan partiler de barajı geçen partiler arasında en düşük oya sahip partinin aldığı yardımla orantılı olarak yardım alabiliyor. İYİ Parti, 2018 genel seçimlerinde aldığı %9,96 oyla bu kategoride yer alıyor. Diğer taraftan bu 5000’de 2’lik oran genel seçimlerin olduğu yıllarda 3 kat, yerel seçimlerin olduğu yıllarda ise 2 kat yükseliyor.
Normal şartlar altında, 2023 yılı içerisinde siyasi partilere ayrılan toplam hazine yardımı 1.5 milyar liraydı. Fakat genel seçimler nedeniyle bu yardıma 3 milyar lira daha eklenecek ve bu tutar 4.5 milyar liraya kadar yükselecek. AK Parti, 1 milyar 308 milyon lirası seçim yardımı olmak üzere toplamda 1 milyar 962 milyon lira ile aslan payını alacak. Ardından gelen CHP 1 milyar 54 milyon lira, HDP 540 milyon lira, MHP 511,5 milyon lira, İYİ Parti ise 459 milyon lira almaya hak kazanacak. Bu da demektir ki geçtiğimiz yıl toplamda 645 milyon lira kaynak ayrılan 5 büyük partiye bu yıl 7 kat fazla ödeme yapılacak.
Bir önceki genel seçimlerin yapıldığı 2018 yılından bu yana partilere verilen toplam hazine yardımını döviz cinsinden hesapladığımızda ise bu sayının 703 milyon Dolar olduğunu gördük. Bu 703 milyon doların 317 milyon dolarını yani yaklaşık yarısını AK Parti aldı. Pastadan CHP’ye düşen pay 170 milyon doları bulurken HDP ise 84 milyon doların üzerinde destek aldı. Buna karşın, normal şartlar altında bu sene seçim yardımı ile birlikte 540 milyon lira alacak olan HDP’nin Hazine yardımı hesabına, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin talebi ile Anayasa Mahkemesi tarafından 5 Ocak 2023 tarihinde geçici olarak bloke konuldu. Mahkeme aynı zamanda HDP’ye savunması için 1 aylık süre verirken bu sürenin sonunda kararın kesinleşip kesinleşmeyeceği belli olacak. Bunun yanında, söz konusu karar 7’ye karşı 8 oyla alınırken Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan da karşı oy kullananlardan birisi oldu. Öte yandan, MHP’nin kasasına 78,7 milyon Dolar, İYİ Parti’ninkine ise 53,7 milyon Dolar girdi. Bu noktada 25 Ekim 2017’de kurulan İYİ Parti’nin daha önce parlamento seçimlerine girmediği için 2018 yılında herhangi bir hazine desteği almadığını da belirtmekte fayda var.
Kaynaklar:
Sözcü, Erdoğan Süzer, Hazine’den 5 partiye 419 milyon TL akacak
https://www.sozcu.com.tr/2019/ekonomi/hazineden-5-partiye-419-milyon-tl-akacak-5400046/
Sputnik Türkiye, Partilerin ne kadar yardım alacağı netleşti: 5 partiye toplam 772.3 milyon TL verilecek
https://sputniknews.com.tr/20181019/parti-yardim-hazine-milyon-tl-1035739028.html
NTV, Hangi parti, ne kadar Hazine yardımı alacak?
https://www.ntv.com.tr/turkiye/hangi-parti-ne-kadar-hazine-yardimi-alacak,TdYsa7XPFES168Ia6zGfiw
Habertürk, Hazine’den 2018’de hangi parti kaç lira yardım alacak?
https://www.haberturk.com/hazine-den-2018-de-hangi-parti-kac-lira-yardim-alacak-1682952
Sözcü, Erdoğan Süzer, Hazine’den 5 partiye 481 milyon TL yardım
https://www.sozcu.com.tr/2020/ekonomi/hazineden-5-partiye-481-milyon-tl-yardim-6090377/
Cumhuriyet, 5 siyasi parti 2022’de Hazine’den 645 milyon TL yardım alacak
Euronews, Siyasi partilere hazine yardımı nasıl belirleniyor? 2022 ve 2023’te hangi partiye ne kadar ayrıldı?
Habertürk, 2023’te siyasi partiler ne kadar Hazine yardımı alacak?
https://www.haberturk.com/2023te-siyasi-partiler-ne-kadar-hazine-yardimi-alacak-3530327-ekonomi