Share on facebook
Share on twitter
Share on email
Share on whatsapp

2023 Türkiye Genel Seçimleri Süreci: Neler Oldu?

Türkiye Raporu olarak Seçim Takvimini, 2018 Genel Seçim Sürecini ve Cumhurbaşkanının ve Yardımcılarının Görev ve Yetkilerini kaleme aldık. Şimdi de 2023 genel seçimleri ve cumhurbaşkanı seçimine bir haftadan kısa bir sürenin kaldığı bu günlerde, bu zamana kadar Türkiye’de neler olduğunu, partilerin ve ittifakların neler yaptıklarını ele aldık.

Yeni Seçim Kanunu

Söz konusu seçimlerin süreci aslına bakılırsa 31 Mart 2022 tarihinde, AK Parti ve MHP’nin oylarıyla kabul edilen seçim yasasında yapılan önemli değişiklikler ile birlikte başladı. Değişiklikler 6 Nisan 2022’de Resmi Gazete’de yayınlanıp yasalaşırken seçim barajı %10’dan %7’ye indi ve milletvekili hesaplama şeklinde de önemli bir değişiklik yapıldı. Önceki uygulanmakta olan seçim sisteminde, ittifakın toplam oyunun, ittifakın %10 barajını geçmesi halinde oylar ittifak içinde toplanıp ittifakta yer alan partilerin çıkaracağı milletvekili sayıları da ittifak içinde aldıkları oya göre belirleniyordu. Ancak yeni seçim kanununda her parti, seçim bölgesinde aldığı oyla milletvekili çıkaracak ve ittifakın aldığı oy milletvekili seçiminde hesaba katılmayacak. Yani, yeni seçimde ittifak sadece %7 oy alamayan partilerin barajı geçmesini sağlıyor. Bunların yanında, Partili Cumhurbaşkanı propaganda yasağından muaf tutulmaya başlandı. Bunun yanında, seçim yasasında yapılan değişiklikler, normal şartlar altında 6 Nisan 2023 tarihinde uygulanmaya başlayacağı için önümüzdeki seçimlerde uygulanmasının hukuka aykırı olduğunu belirten hukukçular da mevcut.

HDP’nin Kapatılma Davası

Yaklaşmakta olan 2023 seçimleri ise özellikle HDP için zorlu bir süreci ifade ediyor. Zira, HDP hakkında Anayasa Mahkemesi’nde açılmış olan kapatma davası devam ediyor. 5 Ocak’ta HDP’nin Hazine yardımı hesabına, AYM Başkanı Zühtü Arslan dahil 7 üye karşı oy kullanmasına rağmen, 8 oy ile geçici olarak bloke konuldu ve HDP’ye 1 aylık savunma süresi verildi. Bunun devamında, HDP 16 Ocak’ta, kapatma davası ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesi’ne tüm işlemlerin seçim sonrasına bırakılması için başvuruda bulundu. 26 Ocak’ta nihai karar verildi ve HDP’nin erteleme talebi reddedilirken geçici bloke kararı için verilen 1 aylık savunma süresine 15 gün eklendi. Anayasa Mahkemesi, deprem nedeniyle savunma için ek süre isteyen HDP’nin talebini yerinde buldu ve HDP’nin sözlü savunmasını 11 Nisan’da yapması yönünde karar verirken Yargıtay Başsavcılığı’nın talebi ile HDP’nin hazine yardımına koyduğu geçici blokajla ilgili de kesin kararını verdi ve blokajı kaldırdı. HDP, 22 Mart’ta kapatılma ihtimaline karşı seçimlere Yeşil Sol Parti olarak girme kararı aldığını açıklarken 11 Nisan’da sözlü savunmasını yapmadı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Adaylığı

Bunların yanında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeniden Cumhurbaşkanı adayı olup olamayacağı önemli bir tartışma konusu olarak gündemde uzun süre konuşuldu. Muhalif siyasetçiler kendisinin aday olamayacağını söylerken anayasa profesörlerinin arasında farklı görüşler mevcuttu. Bunun sebebi, Anayasa’nın 101. Maddesi’nde bulunan “Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.” ibaresi. Bu değişiklik, 2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu ile birlikte yürürlüğe girdi. 2007 referandumundan önce Cumhurbaşkanı’nın görev süresi 7 yıldı ve Cumhurbaşkanı sadece bir dönem görev alabiliyordu. Bunun yanında, aynı referandum ile birlikte Cumhurbaşkanı halkın oyuyla seçilmeye başlandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hem 2014 hem de 2018 yıllarında Cumhurbaşkanı olarak seçildiği için Altılı Masa da 26 Ocak akşamı yaptığı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 3. kez adaylığını kabul etmeyeceklerini açıkladı. 19 Ocak’ta konuşan Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, “Sayın cumhurbaşkanımızın adaylığı anayasal hakkıdır. Hiçbir hukuki engel söz konusu değildir.” dedi. Bazı AK Partili isimler ise 2018 yılında Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ne geçildiği için Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ilk kez 2018 yılında seçildiğini, önümüzdeki aylarda yapılacak seçimlerde ikinci kez aday olacağını belirttiler. Anayasa’nın 116. Maddesi’ne göre, seçimin yenilenmesi kararının verilebilmesi için TBMM’nin üye tam sayısının 5’te 3’ünün, yani en az 360 milletvekilinin, seçimin yenilenmesi yönünde karar vermesi gerekiyordu çünkü Cumhurbaşkanı’nın ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabiliyordu. Ancak 2017 referandumu ile birlikte Cumhurbaşkanı’na da verilen bu yetki ile birlikte 10 Mart’ta Cumhurbaşkanı Erdoğan, TBMM’yi yenileme kararı aldı ve karar Resmi Gazete’de yayınlandı. Erdoğan törenle imzaladığı seçim kararnamesi sırasında, Cumhur İttifakı’nın adayı olduğunu da duyurdu. YSK da seçim takvimini belirlerken olası ikinci turun 28 Mayıs’ta yapılacağını açıkladı.

Seçimde Yer Alacak İttifaklar

Seçim ittifaklarına konusuna gelirsek, seçimlere şu anda birden çok ittifakın gireceği kesin. Millet İttifakı, 5 Mayıs 2018’de Cumhuriyet Halk Partisi, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti arasında kurulurken bu partilerinde yanına DEVA ve Gelecek Partisi’nin eklenmesiyle birlikte 12 Şubat 2022 tarihinde “Altılı Masa”ya dönüştü ancak 26 Ocak’ta Altılı Masa yeniden Millet İttifakı’na dönüştü. 

Cumhur İttifakı aynı dönemde, 20 Şubat 2018’de, AK Parti, MHP ve BBP’nin arasında, seçim ittifakı olarak kuruldu. Bu sene ise HÜDA PAR ve Yeniden Refah Partisi’nin Cumhur İttifakı ile adının geçmeye başlaması ile birlikte ittifak çok konuşulmaya başlandı. Necmettin Erbakan’ın oğlu Fatih Erbakan’ın kurduğu Yeniden Refah Partisi’nin adını ilk kez AK Parti Grup Başkanvekili Bülent Turan geçirdi. Katıldığı televizyon programında konuşan Turan, ”Yeniden Refah Partisi’nin olacağı yer 6’lı masa değildir, Cumhur İttifakı’nın yanıdır.” dedi. 13 Mart’ta AK Parti ile görüşen Yeniden Refah Partisi yöneticileri, 6284 sayılı kanunun kaldırılması konusunda AK Parti ile mütabık kaldıklarını açıkladı ancak Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık ve görüşmeyi gerçekleştiren Binali Yıldırım’dan, “Böyle bir uzlaşma yok.” mesajı geldi. 18 Mart’ta 6284 sayılı kanunun değiştirilmesi talebiyle ilgili “Kırmızı çizgimizdir.” diyen AK Parti Genel Başkanvekili Özlem Zengin, konuştuğu zaman hedef haline getirildiğini ve yüzlerce tehdit mesajı aldığını belirterek “Yalnızlıktan yorgunum.” dedi. 20 Mart’ta ise Yeniden Refah Partisi, AK Parti’den gelen Cumhur İttifakı’na katılmaları teklifini kabul etmeğini açıkladı ve Genel Başkan Fatih Erbakan, cumhurbaşkanı adayı olacağını duyurdu. Buna karşın, 24 Mart’ta Erbakan, “Prensiplerimizin yazılı olduğu mutabakat metni AK Parti ve YRP’mizin sayın genel sekreterleri tarafından imzalandı.” diyerek ittifaka katıldıklarını duyurdu. Hizbullah bağlantısı iddialarından ötürü çok tartışılan HÜDA PAR konusu ise 11 Mart’ta, Genel Başkan Zekeriya Yapıcıoğlu, 14 Mayıs’ta yapılacak genel seçimlerde  Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı destekleyeceklerini açıklaması ile başladı. 13 Mart’ta AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş ve Seçim İşleri Başkanı Ali İhsan Yavuz, HÜDA PAR lideri Zekeriya Yapıcıoğlu’nu ziyaret etti. Görüşmenin ardından yapılan açıklamada seçimlere birlikte girme konusunda “prensipte problem” olmadığı duyuruldu. 24 Mart’ta ise HÜDA PAR’ın AK Parti’nin listelerinden genel seçimlere gireceği açıklanırken 9 Nisan’da HÜDA PAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu, AK Parti’den İstanbul 3. Bölge 4. sıradan Milletvekili adayı oldu. Buna karşın, tartışmalar bitmedi. 8 Nisan’da katıldığı programda konuşan BBP lideri Mustafa Destici, “Cumhur İttifakı’nda değildir, AKP listelerinden seçime giren bir partidir.” dedi. 25 Mart’ta katıldığı programda konuşan HÜDA PAR lideri Yapıcıoğlu’nun “Yeni anayasada değiştirilemez, değiştirilmesi teklif dahi edilemez maddeler olmamalıdır diyoruz.” demesi ve “Türk Bayrağı” ifadesinin yerine de “Türkiye Bayrağı” denmesi gerektiğini söylemesi HÜDA PAR tartışmalarını yeniden ateşledi. 26 Nisan’da konuşan AK Parti Grup Başkanvekili Bülent Turan ise “HÜDA PAR ayrı bir parti. Biz bir ittifak yaptık, Cumhur İttifakı. İttifakı biz sayın Erdoğan, Bahçeli, Destici ve Erbakan ile yaptık. Bizim HÜDA PAR ile ittifakımız yok. HÜDA PAR, Erdoğan’ı destekleme kararı aldı.” dedi. En son, 3 Mayıs’ta, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Hizbullah davasından ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan Mehmet Emin Alpsoy’un kalan cezasını “kocama hali” gerekçesiyle affetmesi HÜDA Par ile yapılan ittifaka bağlandı.

Diğer ittifaklara baktığımız zaman, başını HDP ve TİP’in çektiği, içinde EMEP, EHP, TÖP ve Yeşil Sol Parti’nin de bulunduğu Emek ve Özgürlük İttifakı 28 Ağustos 2022’de kuruldu. İttifak, 15 Ocak’ta “Yoksulluğa, Savaşa, Baskılara Dur Diyelim” sloganıyla İstanbul Kartal Meydanı’nda ilk mitingini düzenlerken 16 Mart’ta yapılan müzakereler sonucunda ittifakın seçim işbirliğine dönüştürülmesi, belli bölgelerde ortak liste, belli bölgelerde partilerin kendi listeleri ile seçime girmesi kararı çıktı. Cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan olan ATA İttifakı ise sadece 2 ay önce, 11 Mart’ta kuruldu. Başını Genel Başkanı Ümit Özdağ olan Zafer Partisi’nin çektiği ittifakta ise Adalet Partisi, Ülkem Partisi ve Türkiye İttifakı Partisi yer alıyor. Seçimlere girecek bir diğer ittifak ise Sosyalist Güç Birliği. Emek ve Özgürlük İttifakı’nın görüşmelerinde davet edilen ama daveti kabul etmeyen SOL Parti ile görüşmelere katılan ancak daha sonra görüşmelerden ayrılan Türkiye Komünist Partisi, Türkiye Komünist Hareketi ve Devrim Hareketi’nin kurduğu ittifaka 20 Mart’ta Türkiye Sosyalist İşçi Partisi de katıldı. 

Cumhurbaşkanı Adayları

Cumhurbaşkanlığı adaylığı için 27 Mart’ta imza toplama işlemi biterken Cumhurbaşkanı adaylarından sadece iki tanesi yeterli imzayı toplayıp adaylık hakkını kazandı. Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce, dördüncü günde, 25 Mart tarihinde 114.657 kazanırken ATA İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan ise 26 Mart tarihinde 111.502 imzaya ulaşarak dördüncü Cumhurbaşkanı adayı oldu. Yeniden Refah Partisi’nin lideri Fatih Erbakan 69.255 imza aldıktan sonra Yeniden Refah Partisi’nin Cumhur İttifakı’na katıldıktan sonra çekildi. 2018’deki genel seçimlerde aday olmayı başaran Doğu Perinçek ise sadece 27.055 imza toplayabildi. Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı, üçüncü kez aday olup olmama tartışmalarına rağmen, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu ve uzun tartışmalar sonucunda YSK, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın adaylığını 26 Mart’ta kabul etti ve yapılan itirazları da 30 Mart’ta reddetti, Erdoğan’ın 2. kez aday olduğunu açıkladı. Cumhur İttifakı’nın adaylık süreci ise çok uzun sürdü. Kimin aday olacağı aylarca tartışıldıktan sonra 3 Mart’ta toplandı. Toplantıda Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığına karşı çıkan Meral Akşener, “İYİ Parti bir dayatmaya mecbur bırakılmış, ölüm ile sıtma arasında tercihe zorlanmıştır. Buna boyun eğmeyecektir.” açıklamasını yaptı ve Masa’dan kalktı. Kemal Kılıçdaroğlu’nu şahsi hırslarını Türkiye’ye tercih etmekle suçladı, Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş’a aday olmaları için çağrıda bulundu. 6 Mart akşamı, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Saadet Partisi Genel Merkezi’nde, İYİ Parti lideri Meral Akşener’in de katılımıyla, Mansur Yavaş ve Ekrem İmamoğlu’nun cumhurbaşkanı yardımcısı olması formülü üzerinde uzlaşılarak Millet İttifakı’nın 13. Cumhurbaşkanı adayı ilan edildi ve Millet İttifakı, 12 maddelik ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme Geçiş Sürecinin Yol Haritası’ mutabakatanı açıkladı. Böylelikle bütün ittifakların adayları belli olmuş oldu. Emek ve Özgürlük İttifakı ise 22 Mart’ta,  Cumhurbaşkanı adayı çıkarmama kararı aldığını, 28 Nisan’da ise Cumhurbaşkanı seçiminde Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nu desteklediklerini resmen ilan etti.

Ayrıcalıklı Abonelik

Türkiye Raporu’na Abone olarak her ay Türkiye çapında 1500 kişi ile yapılan anket çalışmalarının sonuçlarına ulaşabilirsiniz. Tüm sonuçlar parti, yaş, çalışma ve eğitim kırılımlarıyla beraber raporda yer alır. Aşağıdaki farklı paketleri inceleyerek seçtiğinizi satın alın.

İlgili Gönderiler

ABONELİK PAKETLERİMİZİ İNCELEDİNİZ Mİ?

Size uygun paketi seçin, detaylı anket raporları düzenli olarak e-postanıza gelsin.

İNCELE

Önerilenler

Türkiye Raporu mobil uygulamasına abone ol, her ay Türkiye çapında 2000 kişiyle yapılan anket çalışmalarının detaylı sonuçları ayda iki kez cebine gelsin.

Tekrar hoşgeldiniz!

Hesabınıza aşağıdan giriş yapın

Yeni hesap oluştur!

Kayıt için aşağıdaki formu doldurun

Şifrenizi kurtarın

Şifrenizi sıfırlamak için aşağıda kullanıcı adınızı ya da email adresinizi girin.