Riskler Türkiye'ye Yapılan Yatırımları Nasıl Etkiliyor?

Seyhun Sarıtaş

1980 sonrası uluslararası ticaretin büyük ölçüde serbestleşmesi ile birlikte sermaye hareketleri gelişmekte olan çevre ülkelerin ekonomisinde büyük rol oynamaya başladı. Sermaye hareketleri ve uluslararası ticaret hacminin büyümesi, küreselleşme döneminin ayırt edici özelliklerini oluşturdu. Gelişmekte olan ülkelerin büyük bir kısmı tasarruflarıyla büyümenin yanı sıra yabancı sermayeyi kendi ülkelerine çekerek büyüme ve kalkınma politikalarını izledi ve maliye politikalarını bu eksende dizayn etmeye başladı. Türkiye ekonomisi de bu doğrultuda adımlar atarak 2000’lerin başından itibaren doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını teşvik edecek politikalar izledi; yüksek politika faizi ile birlikte istikrarlı kur ve enflasyon hedefledi.

Kredilerin geri ödenmeme riskini gösteren Türkiye’nin CDS (Credit Default Swap) primi son yıllarda siyasi ve ekonomik risklerdeki artış sebebiyle yükselme eğilimi gösteriyor. Aşağıdaki grafikte Türkiye’nin 2016-2022 yılları arasındaki CDS primi veriliyor.2018 yılından itibaren bir artış eğilimi gösteren CDS, 2020 yılına gelindiğinde Covid-19’un yarattığı risk ve belirsizlik sebebiyle Türkiye’ye yapılan yatırımları azalttı. Aşağıdaki grafikte yıllara göre doğrudan yatırımların ve portföy yatırımlarının net yükümlülük oluşumu görülüyor.

Yabancı portföy yatırımları ile CDS primi arasındaki negatif yönlü ilişki grafikler üzerinden görülebiliyor. 2020 yılında Türkiye’nin risk priminin 3 kat yükselerek 600 seviyesine gelmesiyle yabancı portföy yatırımları büyük bir düşüş gösterdi. Aynı dönemde dolar kuru artış eğilimi göstermeye başladı. CDS primi 2021 yılının ilk iki çeyreğinde düşse de üçüncü çeyrekte Türkiye’nin faiz politikasındaki değişiklik CDS priminin tekrar yükselmesine sebep oldu. 2022 başında Rusya-Ukrayna gerilimi ile birlikte tekrar 600 seviyesinin üzerinde çıktı.

Aşağıdaki tabloda bazı ülkelerin CDS değerleri yer alıyor. Tabloda görüleceği üzere Covid-19’un başlangıcından itibaren CDS değerleri artış gösterse de zamanla bu eğilim tersine döndü. 2021 ilk çeyreğinden itibaren Türkiye’nin CDS değerindeki artışın ana sebeplerinden birini “faiz sebep, enflasyon sonuç” görüşü çerçevesinde şekillenen para politikası oluşturuyor.