Martta Doğanlar: Siyasi Partilerin Hikayeleri

2023 seçimlerine sayılı günler kaldı. Adaylar kesinleşti, ittifakların çehresi son hâlini aldı. Bu sıcak siyasi iklimde partilerin kuruluş hikayelerini hatırlıyor, demokrasi tarihimizin üzerinden geçmeye devam ediyoruz. Mart ayında kurulan üç partiyi mercek altına aldık: DEVA, Toplumsal Özgürlük Partisi ve Diriliş Partisi.

Liberal, Demokrat, Muhafazakar: DEVA Partisi

Ali Babacan kurucu üyesi olduğu AK Parti’den 8 Temmuz 2019’da ayrıldı. 18 yıllık AK Parti serüveninde dışişleri bakanlığı, maliye bakanlığı gibi pek çok önemli görevde bulunmuştu. 2018’de ise iktidarın içinde bir değişim başlamıştı. Babacan, 2018 genel seçimlerinde milletvekili adaylığı için başvuru yapmaması bu değişimin sinyallerini veriyordu. Babacan’ın  2019’daki istifa metni de yeni bir parti kurulacağını işaret ediyordu. Babacan istifa metninde “(…) Son yıllarda ise pek çok alanda yapılan uygulamalar ile inandığım ilke, değer ve fikirler arasında derin farklılıklar oluştu. Aklen ve kalben bir ayrışma yaşadım. (…)Türkiye’nin bugünü ve geleceği için yeni bir çalışma başlatmak kaçınılmaz hale gelmiştir. Ben ve pek çok arkadaşım, böyle bir çalışma için büyük ve tarihi bir sorumluluk hissetmekteyiz.” diye yazmıştı. 

Demokrasi Ve Atılım Partisi (DEVA), Babacan’ın istifasının ardından COVID-19’un eşiğindeki Türkiye’de 9 Mart 2020’de kuruldu. Bu da karantinalar ve sokağa çıkma yasaklarıyla dolu bir dönemde kurulan yeni bir parti için yeni stratejiler demekti. DEVA Partisi’nin Ankara’daki genel merkezinde 7 Temmuz 2020’de internet üzerinden yapılan canlı yayınla açıldı. Parti kurucuları arasında AK Parti içinde siyaset yapmış eski Adalet Bakanı Sadullah Ergin, eski Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, eski AK Parti milletvekili Ahmet Faruk Ünsal gibi isimler de vardı. 

DEVA, 12 şubat 2022’de CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve Demokrat Parti ile birlikte kurulan Altılı Masa’nın bir parçası. Altılı Masa, 28 Şubat 2022’de güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş için hazırladıkları ortak mutabakat metnini bir törenle imzalayarak kamuoyuna sundular. 

Altılı Masa, başlangıçta ittifaktan bağımsız bir siyasi oluşum olarak ortaya çıksa da 23 Ocak 2023’te yapılan açıklama sonrası kendini Millet İttifakı olarak tanımladı. 

Emek, Özgürlük, Sosyalizm: Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP) 

9 Mart 2020’de Babacan’ın DEVA Partisi ile aynı gün bir başka parti daha kuruldu: Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP). Fakat TÖP’ün tarihi aslında 2020’de değil 1996 yılında başlıyor. Özallı yılların neoliberal politikalarının ardından 1990’lı yılların Türkiyesi’nde ekonomik krizler, siyasi istikrarsızlıklarla birleşmiş, yolsuzluk, faili meçhul cinayetler, terör saldırıları ülkeyi etkisi altına almıştı. Toplumsal Özgürlük Partisi’nin tohumları, işte böyle bir dönemde atıldı. TÖP Necmettin Erbakan’ın başbakan olmasından üç ay sonra, Eylül 1996’da sosyalist çizgideki bir politik platform olarak kuruldu. 

Platformun partileşme süreci ise 2010’larda başladı. 24 Haziran 2013’te, tam da Gezi Parkı protestolarının yarattığı direniş atmosferinde dört Marksist-Leninist çizgideki sosyalist örgüt bir araya gelerek Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi’nin (SYKP) kuruluşunu ilan ettiler. TÖP, bu partinin dört bileşeninden biriydi. Fakat sol bölündü. TÖP, SYKP’den ayrıldı. Platform 9 Mart 2020’de Toplumsal Özgürlük Partisi adıyla kuruldu.

Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP), bugün HDP, Yeşil Sol Parti, TİP ve diğer sosyalist çizgideki partilerle birlikte Emek ve Özgürlük İttifakı’nın bir bileşenidir. 24 Mart 2023’te alınan karara göre HDP, Emekçi Hareket Partisi ve TÖP milletvekili seçimlerine Yeşil Sol Parti listelerinden katılacak. 

Şairin Siyaseti: Dirililiş Partisi

Şair kişiliğiyle tanınan Sezai Karakoç aynı zamanda bir siyasi parti lideriydi. Diriliş Partisi, Karakoç’un liderliğinde 26 Mart 1990 yılında kuruldu. Diriliş Partisi’nin kurulduğu dönemde 1980 darbesiyle gelen siyasi yasaklar yeni kalkmış, ülkenin siyasi hayatı yeniden kalabalıklaşmaya başlamıştı. Karakoç böyle bir dönemde parti kurmuş olsa da Diriliş Partisi üst üste iki defa seçimlere mazeretsiz katılmadığı gerekçesiyle 1997’de kapatıldı. Partinin amblemi güller açan gül ağacıydı. 

Kapatılan Diriliş Partisi, on yıl sonra 2007 yılında yeniden kuruldu. Bu sefer Yüce Diriliş Partisi adını aldı. Parti, 2019 belediye seçimlerinde bazı şehirlerde “Diriliş Işığı Bağımsızlar Grubu” altında bağımsız adaylarla girdi. 23 Haziran 2019 İstanbul belediye seçimlerinde ise Sezai Karakoç, Lütfü Yılmaz’ı aday göstererek seçimlere katıldı. 

Karakoç’un 2021’deki vefatının ardından partiyi temsil yetkisi avukat Lütfü Yılmaz’a devredildi. Parti, şairin ve liderinin vefatının ardından “Yüce Diriliş Partisi, kurucumuz ve üstadımız A. Sezai Karakoç’un açtığı yolda ‘İslam milleti ve ülkesinin, yeniden diriliş hareketi’ni hedefine vardırmak için çalışmalarına devam edecektir” açıklamasında bulundu.