Türkiye’de Kadınlar İşgücüne Neden Katılamıyor?

Meryem Hazal Çamurcu

TÜİK’in 23 Mart’ta yayımladığı 2021 İşgücü İstatistikleri‘ne göre 2021’de istihdam oranı kadınlarda %28, erkeklerde ise %62,8 oldu. Kadınlardaki istihdam oranının düşüklüğünün nedeni, işgücüne katılma oranının düşük olması. 15 yaş üstü nüfus için kadınların işgücüne katılma oranı %32,8 olurken, erkeklerde bu oran %70,3 oldu. Kadınlar arasında işsizlik oranı da erkeklere kıyasla daha yüksek. 2021’de kadınlar arasında işsizlik oranı %14,7, erkekler arasındaki işsizlik oranı ise %10.7 oldu. Peki Türkiye’de kadınlar işgücüne neden katılamıyor? TÜİK’in “Aile araştırması”nda ev işlerini kimin üstlendiği ile ilgili veriler dikkat çekici. Buna göre ev işlerinin cinsiyet dağılımına bakıldığında kadınların oranının daha yüksek olduğu görülüyor. Kadınların en çok üstlendiği görev %94 ile çocuk bakımı. TÜİK’in istihdam ile ilgili araştırmasındaki veri de bunu destekler nitelikte. Buna göre 3 yaş altı çocuğu olan 25-49 yaş aralığındaki kadınların istihdam oranı %25,2. Aynı grup erkeklerde ise bu oran %85,5. Kadınların çocuk bakımından sonra ev işlerinde üstlendikleri görevleri sırasıyla %85,6 ile bulaşık ve çamaşır yıkama izliyor. Daha sonra %85,4 oranında yemek yapma ve günlük ev temizliği geliyor. Evdeki sofranın kurulup kaldırılmasında yine kadınların oranı çok yüksek. %84,8 ile kadınlar bu işi daha çok yapıyor. Verilere bakıldığında erkeklerin ev işlerini yapmadaki oranları çok düşük. Kadınlarda en yüksek orana sahip çocuk bakımında erkeklerin oranı %2,3. Hanede yemek yapan erkeklerin oranı %10,8 olurken çamaşır yıkamada bu oran %11. Erkeklerin oranlarının yüksek olduğu işler ise %74 ile faturaların ödenmesi, %65 ile bakım ve onarım ve %38 ile ev boyama. Görüldüğü üzere evin daha çok dışarı ile ilgili işlerini erkeklerin yaptığı verilerle ortaya konuyor. Burada istisnai bir veri ise gıda alışverişi. Daha çok dışarı işi olarak görülen gıda alışverişinde oranlar çok yakın, kadınların oranı %46,7 iken erkeklerin oranı %49,3. 

Kadın ve erkek rolleri ataerkil sistemin oluşturduğu toplumsal cinsiyetler üzerinden şekilleniyor. Bu sistem içinde kadınlara, annelik ve evle ilgili işler verilirken erkeklere ise daha çok dışarıya yönelik işler veriliyor. Ataerkil düzenin bir sonucu olarak kadınlar özel alana, yani eve hapsedilirken erkekler kamu alanında egemen rol üstleniyorlar. Verilere bakıldığında ataerkil zihniyetin Türkiye’de hala güçlü olduğu anlaşılıyor.

Benzer sonuçlar 2020 yılında yapılan Türkiye Raporu anketinde de görülüyor. Buna göre bulaşığı kimin yıkadığı sorulduğunda, erkeklerin %54,6’sı eşinin yıkadığını belirtirken kadınların %79,1’i kendi yıkadığını ifade etmiş. Erkeklerde kendi yıkama oranı %12,1. Ancak bu erkeklerin %53’ünün bekar olduğunu söylemek gerek. Bulaşıkları eşinin yıkadığını söyleyen kadınların oranı ise çok düşük. Buna göre sadece %2,9’u eşinin yıkadığını söylemiş. Yine 2020 yılına ait Türkiye Raporu’nun başka bir araştırmasına göre, ideal evlilikte erkeğin çalışmasını savunanların oranı %98,7. Bu orana bakılırsa Türkiye’de hâlâ hanedeki erkeğin evin geçiminde ana rolü oynaması bekleniyor. 2014 yılında OECD tarafından yapılan araştırmada 29 ülkenin ev işi rutini incelenmiş. Günlük ev işine harcanan süreye bakıldığında kadınların erkekleri büyük farkla geçtiği görülüyor. Buna göre genel ortalamada kadınlar günde 173 dakikasını ev işine harcarken erkekler ise 71 dakikasını harcıyor. Türkiye özelinde baktığımızda ise bu fark daha da açılıyor. Türkiye’de kadınlar günlük 261 dakikasını ev işine harcarken erkekler ise sadece 21 dakika harcıyor.

2014 yılındaki verilerle 2022 yılındaki TÜİK verileri karşılaştırıldığında geçmişten bugüne pek bir şey değişmediği ortada.

Kaynaklar:

TÜİK, “Türkiye Aile Yapısı Araştırması 2021”, erişim: 05.04.2022.

 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Aile-Yapisi-Arastirmasi-2021-45813&dil=1

Ayla Korkmaz ve Mürüvet Başer, “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Ataerkillik ve İktidar İlişkileri”, Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 28(1), 71-76, erişim: 05.04.2022. 

https://dergipark.org.tr/tr/pub/sted/issue/44926/507660

Türkiye Raporu, “Bulaşıkçı Aranıyor”, erişim: 06.04.2022.

https://turkiyeraporu.com/arastirma/bulasik-1779/

Türkiye Raporu, “Türkiye’nin Cinsiyet Eşitsizliği Dosyası”, erişim: 06.04.2022.

https://turkiyeraporu.com/arastirma/turkiyenin-cinsiyet-esitsizligi-dosyasi-1846/

Mona Chalabi, “Internationally, Women Still Spend More Time Doing Chores”, erişim: 06.04.2022.

https://fivethirtyeight.com/features/internationally-women-still-spend-more-time-doing-chores/