Son Bir Yıl İçinde Hizmet Fiyatları Nasıl Değişti?

Hizmet üreticilerinin enflasyonunu ölçen endeks 29 Mart günü sabahında yayınlandı. Aslında bu endeks bir nevi tüketici enflasyonunu da temsil ediyor, çünkü hizmet üreticilerinin fiyatlarındaki artışlar gecikmeli bir şekilde ürünlerin fiyatlarına da yansıyor. Burada “Hizmet Üretici Enflasyonu”nun 2021 yılından itibaren trendini, ve bu artışa hangi alt kalemlerin sebep olduğunu inceleyeceğiz.

2022 yılının Şubat ayında hizmet üreticileri fiyat endeksi, 2022 yılının Ocak ayına göre %3,78 ; 2021 yılının Aralık ayına göre %17,36, 2021 yılının Şubat ayına göre %78,09 artış gösterdi. Daha iyi anlaşılabilmesi için 2021 Ocak ayının verisini 100 kabul edersek, grafik aşağıdaki şekilde olacaktır.Buradan anladığımız kadarıyla 2021 Ocak ayında hizmet üreticilerinin 100 TL ile alabildiği ürünler, 2022 Şubat ayında ancak 178 TL ile alınabiliyor.

Bu artıştaki kalemleri ayrı ayrı inceleyecek olursak, göze çarpan artışlar şu şekilde gerçekleşti.Hizmet ÜFE genel olarak 2021 Ocak ayından itibaren %78 artarken, posta ve kurye hizmetleri %103, konaklama hizmetleri %66,7, telekomünikasyon hizmetleri %15,7, gayrimenkul hizmetleri %190,51 artış gösterdi.

Bu artış oranlarına baktığımız zaman, en başta, gayrimenkul hizmetlerinin diğerlerine göre çok daha fazla arttığını söyleyebiliriz. Gayrimenkul hizmetlerini yine %100’ün üzerinde bir artışla posta ve kurye hizmetleri takip ediyor. Posta ve kurye hizmetleri 2021 Eylül’e kadar neredeyse yatay seyrederken, bu hizmetlerde Eylülden sonra düzenli bir artış yaşanıyor. Bunun en büyük sebebi olarak ise güncel akaryakıt zamları düşünülebilir. 

Aynı şekilde ağırlığı düşük olduğu için büyük grafiğe dahil etmediğimiz ancak ayrıca gözlemleyebildiğimiz istihdam hizmetleri genel artış trendinin gerisinde kalmış durumda.Buradan çıkarabileceğimiz sonuç şu şekilde özetlenebilir. Birçok hammaddenin ve malzemenin fiyatının yüksek oranda artmış olması her sektörü etkilemesine rağmen, “beyin gücü” gerektiren ve herhangi bir malzeme gerektirmeyen hizmetlerdeki artışlar daha düşük oranda gerçekleşiyor. Beyin gücü, bir hammadde olmadığı ve bir malzeme gerektirmediğinden dolayı, yalnızca beyin gücü gerektiren işlerde daha düşük bir artış gözlemleniyor. 

Sonuç olarak, beyaz yakalı olarak tanımlanan eğitim seviyesi yüksek kesimin topluma sağladığı hizmetlerdeki artışlar genel olarak diğer kalemlere göre daha az artış gösteriyor. Bu da beyaz yakalı çalışanların maaşlarının genel trendin altında kaldığı ve alım güçlerinin zaman geçtikçe düştüğünü ortaya koyuyor. Aslında “Hizmet Üretici Fiyat Endeksi”nin de bu seviyelerde kalabilmesinin sebebi, bir nevi istihdam edilen kişilere genel artışın daha altında zam yapılması. Zam oranları aşağıda tutularak işverenin giderleri bir nebze düşürülebiliyor, ancak diğer taraftan da bu kişiler ortalama artışın altında zam aldıkları için alım güçleri bu durumdan olumsuz etkileniyor.

Kağıttan gıda ürünlerine, benzinden tekstile birçok sektörde girdinin döviz cinsinden olması toplumun her kesimini etkiliyor. Bu anlamda, fiyatlardaki yüksek artışla mücadele etmek için girdilerin çalışan maaşlarından düşürülerek dengelenmeye çalışılması sürdürülebilir bir yöntem olarak görünmüyor.

Kaynaklar:

TÜİK, Hizmet Üretici Fiyat Endeksi, Şubat 2022, Erişim: 29/03/2022

https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hizmet-Uretici-Fiyat-Endeksi-Subat-2022-45597&dil=1