İzel Kocaman
Sanayi Devrimi sonrasında özellikle kömür kullanan ve buhar gücüyle çalışan makinelerin yaygınlaşması neticesinde atmosfer olumsuz anlamda büyük bir değişim yaşadı, yaşamaya da devam ediyor. Atmosfere salınan gazların içerisinde özellikle Co2 (Karbondioksit) salınımı, dünyamızda sera etkisi yaratarak binlerce yıldır var olan iklimlerin ve mevsimlerin seyrinde büyük farklılıklara yol açıyor. Türkiye Raporu olarak iklim değişikliği konusuyla ilgili olarak 2021 yılının Ocak ayında bir rapor yayınlamıştık. Söz konusu raporda, toplumun %93,3’lük çok büyük bir kesimin iklim değişikliğinin hayatımızı ciddi anlamda etkileyeceğine inandığı görülüyor.
Dünya tarihi boyunca, yaklaşık 4,5 milyar yıllık bir dönemde, iklim sisteminde, milyonlarca yıldan on yıllara kadar tüm zaman ölçeklerinde doğal etmenler ve süreçlerle birçok değişiklik oldu. Jeolojik devirlerde gerçekleşen iklim değişiklikleri, özellikle buzul hareketleri ve deniz seviyesindeki değişimler sadece coğrafyayı değil, ekolojik sistemlerde de kalıcı değişiklikler meydana getirdi. Günümüzde sözü edilen küresel iklim değişikliği ise fosil yakıtların yakılması, arazi kullanımı değişiklikleri, ormanların kesilmesi ve sanayi süreçleri gibi insan etkinlikleriyle atmosfere salınan sera gazının miktarındaki hızlı artışın doğal sera etkisini kuvvetlendirmesi sonucunda yerkürenin ortalama yüzey sıcaklıklarındaki artışı ve iklimde oluşan değişikliklerdir. İklim değişikliğinin etkilerini incelediğimizde en önemli değişikliklerden biri artan sıcaklıklar. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, insan faaliyetlerinin atmosferde yarattığı etkinin sonucunda küresel ortalama sıcaklıklarda artış yaşandığını ortaya koydu. Bilim dünyası, iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerini en aza indirmek için ortalama sıcaklıklardaki artışın azami 2°C ile sınırlandırılması gerektiğini belirtiyor.
Bu fikirden hareketle, Meteoroloji Genel Müdürlüğü iklim değişikliğinin gelecekte ülkemize nasıl etkileyeceğini ortaya koyabilmek için 2016-2099 dönemi için küresel model ile iklim projeksiyonları geliştirdi. Bu projeksiyonlardan birine göre 2016-2099 döneminde Türkiye yıllık ortalama sıcaklıklarının ortalama olarak 1,5 ile 2,6 °C aralığında bir artış bekleniyor. Ortalama sıcaklık anomalisinin yüzyılın ilk yarısında 0,9 ile 4,1°C aralığında olması ve yıllık ortalama sıcaklıkların ortalama 1,4°C artması, yüzyılın ikinci yarısında ise 0,6 ile 4,1°C aralığında artış ve ortalama olarak 2,2°C artması öngörülüyor. Bunun yanında, en çok konuşulan konu olmasına karşın iklim değişikliğinin etkisi yalnızca sıcaklıklardaki artıştan ibaret değil. Kuraklık, seller, şiddetli kasırgalar gibi aşırı hava olaylarının sıklığı ve etkisindeki artış, eriyen buzullar ile birlikte okyanus ve deniz suyu seviyelerinde yükselme, sonucunda bitkiler, hayvanlar ve ekosistemlerin yanı sıra insanlık da ciddi bir risk altında. Bütün bunlardan ötürü, vektör kaynaklı hastalıklarda ve buna bağlı ölümlerde büyük bir artış görüleceği düşünülüyor.
Kaynaklar:
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Türkiye İçin İklim Projeksiyonları
https://mgm.gov.tr/iklim/iklim-degisikligi.aspx?s=projeksiyonlar
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, İklim Değişikliği ve Mevcut Durum
https://mgm.gov.tr/iklim/iklim-degisikligi.aspx?s=degisiklik
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, İklim Değişikliği
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/cevresagligi-ced/ced-birimi/iklim-de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi.html
WWF, İklim Değişikliği
https://www.wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/iklim_degisikligi_ve_enerji/iklim_degisikligi/
NOAA, Climate at a Glance
https://www.ncei.noaa.gov/cag/global/time-series/globe/land_ocean/ann/5/1880-2022