Dünyanın Basın Özgürlüğü Karnesi
Kaan Eroğuz
Liberal demokratik düzenin küresel krizinin sürdüğü günümüzde, ülkelerin demokrasi parametrelerini belirlemek oldukça önem kazanmaya başladı. Egemenliğin temel kullanım erkleri olan yasama, yürütme ve yargı arasındaki ilişkiler bu parametrelerin hesaplanmasında önemli olmakla birlikte sivil toplum örgütleri ve çeşitli baskı gruplarının varlığı, seçim güvenliği ve yazılı veya sözlü basının bağımsızlığı gibi endeksler de ülkelerin demokratik seviyelerinin belirlenmesinde esas alınan parametreler olarak ön plana çıkmakta. Günümüzün esnek enformasyon çağında özellikle görsel ve yazılı basının gerçekleştirdiği yayınlarla seçmen davranışlarını etkileyebilmesi, basın aygıtlarını her zamankinden daha fazla önemli hale getirmiştir. Peki, küresel demokrasinin kırılganlaştığı günümüzde, ülkelerin basın özgürlüğü konusundaki durumları nasıl?
Reportes Without Borders’ın 2022 yılı için açıkladığı “Dünyada Basın Özgürlüğü Raporu” (Freedom of the Press Worldwide), ülkelerin basın özgürlüğü karnelerine dair önemli ve güncel veriler ortaya koyuyor. 2022 yılına dair açıklanan verilere göre, Norveç dünyada basın özgürlüğünün en yüksek olduğu ülke olarak birinci sırada yer alıyor. Norveç’i ikinci sırada Danimarka takip ediyor. Basın özgürlüğü oranı en yüksek ülkelerin yer aldığı listenin devamında sırayla; İsveç, Estonya, Finlandiya, İrlanda, Portekiz, Kosta Rika, Litvanya ve Lihtenştayn basın özgürlüğünün dünyada en yüksek olduğu ilk on ülkeyi oluşturuyor. Basın özgürlüğü değerlerinin en yüksek olduğu ülkelere baktığımızda İskandinav ülkelerinin çoğunlukta olduğu göze çarpıyor. 7 Eylül 2022 tarihinde Türkiye Raporu’nda yayınlanan “Liberal Demokrasinin Erozyonu” başlıklı yazıda yer alan bilgilerden hareketle dünyada demokratik gelişim endeksi yüksek olan ülkelerin basın özgürlüğü endeksi konusunda da başarılı sınav verdikleri göze çarpıyor.
Almanya’nın on altıncı, İngiltere’nin yirmi dördüncü, Fransa’nın yirmi altıncı, ABD’nin ise kırk ikinci sırada yer aldığı dünya basın özgürlüğü sıralamasında ülkemiz Türkiye, Hong Kong’tan sonra Hindistan önce yer bularak yüz kırk dokuzuncu sırada yer alıyor. Yirmi üç gazetecinin ve bir medya çalışanının hapiste olduğuna yer verilen çalışmada, Türkiye’de medya çoğulculuğunun risk altında olduğu ve otoriter bir siyasal sistemin devam ettiği vurgusu ön plana çıkıyor.
180 ülkenin yer aldığı listede her ne kadar Türkiye’nin 2021 yılında bulunduğu yüz elli üçüncü sıradan 2022 yılında yüz kırk dokuzuncu sıraya gelmesi bir gelişme göstergesi olsa da basın özgürlüğü konusunda ülkemizde hala önemli sorunların olduğunu söyleyebilmek mümkün. Freedom House veya V-Dem gibi araştırma gruplarının demokrasi endekslerinde de düşük puanlara sahip olan Türkiye’de demokrasinin erozyonunu basın özgürlüğü endeksi üzerinden okuyabiliyoruz. Büyük medya şirketlerinin hükümete yakın medya kuruluşları tarafından oluşturulması, geriye kalan muhalif çok sesli basın kuruluşlarının ise yaptıkları çeşitli muhalif yayınlar öne sürülerek para ve idari cezalarla karşılaşması, RSF’nin ortaya koyduğu Türkiye’deki medya ve basın çoğulculuğunu olumsuz yönde etkileyen temel sebepler olarak sıralanabilir.
Demokratik gelişimin ayrılmaz bir parçası olarak kabul gören basının çoğulculuğu ve basın özgürlüğü konusu, Türkiye’nin çağdaş ve demokratik dünyadaki yerini konumlandırmasında önemli parametrelerden biri olarak görülüyor.
Kaynakça:
Türkiye Raporu, Liberal Demokrasinin Erozyonu, Kaan Eroğuz
https://turkiyeraporu.com/arastirma/liberal-demokrasinin-erozyonu-10496/
Reporters Without Borders, (2022), “Freedom of the Press Worldwide”
Ayrıcalıklı Abonelik
ABONELİK PAKETLERİMİZİ İNCELEDİNİZ Mİ?
Size uygun paketi seçin, detaylı anket raporları düzenli olarak e-postanıza gelsin.
İNCELE