AB’nin İki Yüzü: Ukraynalı Mülteciler

Begüm Uğurlu

Özellikle son bir senede, ilk kez yapılan sığınma başvurularında hatırı sayılır bir artış olduğu gözlemlendi. (İlk sefer sığınma başvurusu; daha önce herhangi AB üyesi devlete sığınma başvurusunda bulunmamış, AB vatandaşı olmayanlar tarafından yapılan iltica başvurusu türü)

Mart 2021’de 34.310 olan ilk sığınma başvurusu sahiplerinin sayısı Mart 2022’de 73.850’ye ulaşarak bir senede %115’lik bir artış gerçekleşti. Özellikle Mart 2022’de gerçekleşen büyük artışın sebebi, Rusya’nın 24 Şubat tarihinde Ukrayna’ya yaptığı operasyon. Bu bağlamda, geçici koruma olanaklarından en çok faydalanan Ukraynalıların büyük çoğunlukta Polonya’da ikamet ettiği görülüyor. Mayıs ayının sonundaki rakamlara göre, 1.142.375 Ukraynalı AB tarafından geçici koruma alınmış durumda.

Mart 2022’de ilk sefer iltica başvuru sahipleri arasında benzer sebeplerden ötürü en yüksek grup da yine Ukraynalılardan oluşmaktadır. Şubat ile mart ayı kıyaslandığı zaman, başvuran Ukraynalıların sayısının yaklaşık 5 katına çıktığı görülüyor. Ardından, Taliban’ın 2021 yazının sonunda Afganistan’da yönetimi ele geçirmesini takiben başvuru sayısında çok büyük bir artış gösteren Afganlar, 2013 yılından beri sığınma başvurularının büyük kısmını oluşturan Suriyeliler, uzun süredir devam eden politik ve ekonomik kriz nedeniyle Venezuelalılar ve artan sivil huzursuzluk nedeniyle Kolombiyalılar sırasıyla 12.875, 7.770, 7.320, 4.705 ve 3.265 ilk sığınma başvurusu sahipleriyle Ukraynalıları takip ediyor. Sırasıyla İspanya (11.130, 15%), Fransa (10.240, 14%), İtalya (6.035, 8%), Avusturya (4.295, 6%), Romanya (4.270, 6%) birinci sıradaki Almanya’nın (14.135, %19) ardından gelen AB ülkeleri.

Ukraynalılara bakmak gerekirse, Mayıs 2022 itibariyle AB ülkelerindeki Ukraynalı mültecilerin sayısı 6.3 milyona ulaşmış durumda. Ukrayna’nın nüfusunun 40 milyon olduğunu düşünürsek bu çok büyük bir sayı. Uzun yıllardır AB’de en yüksek sığınmacı sayısını sınırlarından içeri alan Almanya da dahil olmak üzere pek çok Avrupa ülkesine uluslararası baskı giderek artmakta. 2010’ların ortalarında ortaya çıkan Akdeniz mülteci krizi ile beraber devam eden iç savaşlar, askeri operasyonlar, ekonomik ve politik krizler ile giderek artan mülteci sorunu özellikle Rusya’nın Ukrayna işgalini takiben Avrupa’nın birincil odaklarından olmuş durumda.

Suriyeli mülteciler için devreye sokulmayan Geçici Koruma Yönetmeliği, Rusya – Ukrayna Savaşı ile beraber Mart 2022’de oy birliği ile yürürlüğe girmesi sokulunca uluslararası toplulukta tepki yarattı. 316 binden fazla mülteci Almanya’ya giriş yaparken Macaristan 440 bin, Fransa ise 30 bin Ukraynalı mülteciye ev sahipliği yapıyor. 2021 sonlarında mültecilerin kabulünü durduran Polonya ise Mayıs 2022 itibariyle BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) verilerine göre yaklaşık 2,7 milyon Ukrayna vatandaşını alarak Türkiye ve Kolombiya’dan sonra dünyada en çok mülteciye ev sahipliği yapan üçüncü ülke konumuna geldi.

Kaynaklar:

Eurostat, Glossary: Asylum applicant

https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary%3AAsylum_applicant