2 Trilyon Dolarlık Endüstri: Ülkelerin Savunma Harcamaları
Umut Yahya Toplandı
Her ne kadar günümüzde cephe savaşlarının yerini ekonomik ve politik savaşlara bıraktığı görüşü yaygınlaşsa da rakamlar bize aynı şeyi göstermiyor. Geçtiğimiz yıl ülkelerin savunma harcamaları toplamı 2,1 trilyon doları aştı. Bu miktar, İtalya, Brezilya ve Kanada gibi ülkelerin GSYİH’sından daha fazla. ABD ve Çin ise tek başına toplam savunma harcamasının yarısından fazlasını oluşturuyor. ABD’nin 2020 yılında yaptığı 766 milyar doları bulan savunma harcaması Türkiye’nin GSYİH’sından daha yüksek.
Savunma harcamalarının ülkelerin GSYİH içerisindeki payına bakıldığında Suudi Arabistan %8,45 ile birinci sırayı göğüslüyor. Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesinde genel olarak bu oranın dünya ortalamasının hayli üzerinde olduğu görülüyor. Türkiye ise %2,8 ile 18. sırada yer alıyor. Bu oran 19,57 milyar dolara tekabül ediyor. Bir başka deyişle, savunma harcamaları için her Türk vatandaşının cebinden çıkan ortalama tutar yaklaşık 210 dolar. Savunma harcamalarına harcanan tutar son 60 yıldır dolar bazında yükseliyor fakat bu tutarın milli gelire oranı yıllara göre değişkenlik gösterse dahi uzun vadeye bakıldığı zaman düşüş eğiliminden söz etmek mümkün. Rusya ile sıcak savaş halinde olan Ukrayna’da ise savunma harcamalarının neredeyse 10 yıldır düzenli ve radikal bir biçimde arttığı görülüyor. 2013 yılında Ukrayna’nın yaptığı savunma harcamaları GSYİH’sının yalnızca %1,58’ini oluştururken 2020 yılına geldiğimizde bu oran %4,13’e yükseliyor. Bu 2,5 katlık artış, Ukrayna’nın NATO üyesi olmakta kararlı bir politika izlemeye başlaması ve bu politikanın Rusya – Ukrayna ilişkilerinin Rusya’nın işgalinin çok öncesinde gerginleşme safhasına girmesiyle açıklanabilir.
Savunma sanayisi devlet destekli, stratejik bir sektör olmakla birlikte genellikle özel veya yarı özel şirketlerin kontrolünde. Bu 2 trilyon dolarlık devasa endüstride 1 milyar doların üzerinde cirosu olan 76 şirket bulunuyor. F-35 programının öncüsü olan Amerikalı Loockheed Martin, 64,5 milyar dolarlık cirosuyla sektörde liderliği göğüslüyor. 6 Amerikan, 3 Çin ve 1 İngiliz şirketi sektörün en büyük 10 oyuncusunu oluşturuyor. Türkiye’den ASELSAN, TUSAŞ ve ROKETSAN olmak üzere ilk yüze giren 3 şirket bulunuyor. ASELSAN 2,3 milyar dolar ciro ile 48. sırada kendisine yer bulurken TUSAŞ 1,3 milyar dolar ile 67., ROKETSAN ise 815 milyon dolar ile 86. sırada yer alıyor.
Kaynaklar:
Our World in Data, Military Spending
https://ourworldindata.org/military-spending
Defense News, Top 100 for 2022
Ayrıcalıklı Abonelik
ABONELİK PAKETLERİMİZİ İNCELEDİNİZ Mİ?
Size uygun paketi seçin, detaylı anket raporları düzenli olarak e-postanıza gelsin.
İNCELE