Türkiye’nin Sağlık Karnesi: Doktora Erişim

Kaan Eroğuz

Tüm dünyada doktorlar, hastalara doğrudan pratik sağlık bakımı sağlayan meslek grubu olarak tanımlanıyor. Türkiye’nin de içinde olduğu kimi ülkelerde ise sağlık sektöründe çalışan araştırmacı, yönetici, eğitimci gibi sağlık çalışanları ile doktorlar arasında karşılaştırmalı verilerin bulunmaması, ülkelerin kişi başına düşen doktor sayılarının hesaplanmasında farklı değişkenlerin de rol oynamasına neden olmakta. OECD’nin yayınladığı güncel veriler dünyanın COVID-19 salgını gibi önemli bir sağlık krizinin içinden geçtiği günümüzde, insanların sağlık hizmetlerine erişimi noktasında önemli bilgiler edinmemizi sağlamakta.

Özellikle ekonomik krizle birlikte Türkiye’de artan beyin göçünün sağlık çalışanları ve doktorların önemli bir bölümünü kapsaması, Türkiye’de nitelikli sağlık çalışanı ve doktor sayısının azalmasını ve toplumda kişi başına düşen doktor sayısında da düşüş yaşanmasını gündeme getirmişti.

OECD’nin 2021 yılında yayınladığı ve geçen süre zarfında sayfasında güncellediği “Health at a Glance’’ (Bir Bakışta Sağlık)” verileri Türkiye’nin de içinde yer alan OECD ülkelerinde kişi başına düşen doktor sayısını karşılaştırmalı olarak görmemizi mümkün kılıyor.

OECD’nin ülkelerdeki her 1.000 kişi başına düşen doktor sayıları üzerinden açıkladığı verilere göre; Türkiye 1.000 kişiye 2 doktor oranıyla OECD ülkeleri arasında sonuncu sırada yer alıyor. Doktora erişimin en yüksek olduğu dolayısıyla doktorların sorumlu olduğu hasta sayısının ise en az olduğu OECD ülkeleri arasında, birinci sırada 5.5 oranıyla Avusturya yer alırken onu 5.2 oranıyla Norveç, 4.6 oranıyla İspanya ve 4.5 oranlarına sahip Almanya, Litvanya ve İsviçre gibi ülkeler takip ediyor. Sonuncu sırada yer alan Türkiye’den sonra kişi başına düşen doktor sayısının en az olduğu ülkeler arasında 2.4 oranıyla Portekiz ve Meksika yer alıyor.

Türkiye’de kişi başına düşen doktor sayısının OECD sıralamasında son sırada yer almasına karşın yıllara göre toplumun doktor başvurusunda bulunma oranının ise arttığı gözlemleniyor. Öyle ki, son yirmi yılda kişi başına düşen hekim başvurusunda ülkedeki doktor artışının yaklaşık yedi katı bir seviyede (%345) artış gerçekleştiği tespit edilmekte. Doktor başına düşen yıllık başvuru sıralamasında ise Türkiye ikinci sırada yer alıyor.

Ortaya konan veriler, Türkiye’de kişi başına düşen doktor sayısının azalmasıyla toplumun nitelikli sağlık gücüne ve sağlık hizmeti erişimine ulaşma noktasında sorunlar yaşamaya devam ettiğini ortaya koyuyor. Toplumdaki doktora erişim talebindeki artışın ülkedeki mevcut doktor sayısıyla karşılanamaması, etkisi halen sürmekte olan COVID-19 salgın krizi ortamında ülkemiz için ciddi bir sorun olarak tespit edilebilmekte. Türkiye’de kişi başına düşen doktor sayısının düşük olmasının sebepleri arasında son günlerde sağlık çalışanlarına karşı artan şiddet olaylarını, doktor maaşlarındaki düşük ücretlendirmeyi ve temel olarak doktorların güvencesiz ve düşük ücretli çalışma koşullarını reddedip yurtdışında çalışmayı tercih etmelerine neden olan beyin göçü faktörlerini sıralayabilmek mümkün.

OECD’nin geçtiğimiz yıllarda ortaya koyduğu veriler de bu faktörlerin etkisini destekler nitelikte. OECD’nin verilerine göre ülkelerin uzman doktor maaşlarına Amerikan Doları üzerinden bakıldığı zaman, Türkiye’nin 28 ülke arasından 23. Sırada olduğu göze çarpıyor. Türkiye Raporu’nun geçtiğimiz Mayıs ayında Türkiye Tabipler Birliği verilerinden yararlanarak yayınladığı “Türkiye’de Doktorların Yaşam Kalitesi” başlıklı raporu da ülkemizden yurtdışına çalışmaya giden doktor sayısının 4000’e ulaştığını ortaya koymuştu. Türkiye’de doktorların meslek yaşamları boyunca karşılaştıkları sözlü ve fiziksel şiddetin boyutlarını da gözler önüne seren rapor verileri göz önüne alındığında Türkiye’de kişi başına düşen doktor sayısındaki yetersizliğin sebepleri daha açık bir şekilde ortaya konmuş oluyor. Dolayısıyla başta doktorlar olmak üzere sağlık çalışanlarının çalışma ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi toplumun artan doktor talebinin karşılanabilmesi noktasında oldukça önemli görülüyor.

Kaynakça