Türkiye’de Grev Dalgası

Kaan Eroğuz

Türkiye 2022 yılını, farklı iş sektörlerinde çalışan işçilerin kitlesel grev eylemleriyle karşıladı. Derinleşen ekonomik krizle beraber artan hayat pahalılığı, ağırlıklı olarak mavi yakalı işçilerin merkezinde yer aldığı farklı sektör ve şehirlerde işçi grevlerinin yaşanmasına yol açtı. Sosyal medya başta olmak üzere basılı ve görsel medyaya da yansıyan işçi grevleri, 2022 yılının geride bıraktığımız ilk iki ayında ülke çapında yaygınlaştı ve dikkatleri üzerinde toplamayı başardı.

Emek Çalışmaları Topluluğu’nun açıkladığı verilere göre; Türkiye’de Ocak ve Şubat aylarında toplam 108 işçi grevi gerçekleşti. Gerçekleşen grevlerin 104’ü özel sektörde yaşandı ve bu grevlere en az 17 bin işçinin katıldığı tespit edildi. 108 grevin 54’ü hiçbir sendikanın dahli olmadan gerçekleşti. Gerçekleşen grevler ortalama 3,1 gün sürdü ve bu grevlerin en az 49’u kazanımla sonuçlandı.

Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) iştiraki Erdemir’e ait madende üretim yapan Çiftay Madencilik işçileri grev öncesi taban ücreti 3 bin TL olan maaşlarını grev sonucunda 5 bin 250 TL’ye çıkarabildi, yer altında çalışanların ücreti ise 7 bin 300 TL’ye yükseltildi. 

Covid-19 salgınıyla birlikte iş yükü ağırlaşan ve güvencesiz koşullarda çalışan kurye işçileri ise Trendyol Express işçileriyle başlayan ardından Aras Kargo, Sürat Kargo, Yurtiçi Kargo ve Yemeksepeti gibi şirketlerin kurye çalışanlarının da dahil olmasıyla büyüyen grev dalgasının önemli bir parçası haline geldi. Yaşları 20-40 arasında değişen ve çoğunluğunu üniversite mezunu genç işsizlerin oluşturduğu Trendyol kurye işçileri, gerçekleştirdikleri grevler sonucunda %11 olarak belirlenen zam oranlarını %38’e çıkardı ve işten atılan arkadaşlarının işlerine geri dönmelerini sağladı. Benzer şekilde işten çıkarılan 257 Migros işçisinin işe geri alınması, net ücretlere 325 TL zam yapılması ve işçi sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli adımların işveren şirket tarafından atılması gibi kazanımların da Migros işçilerinin gerçekleştirdikleri grev sonucunda sağlandığı görüldü.

Kurye işçilerinin yanı sıra ağırlıklı olarak tekstil ve gemi yapımı/ardiye sektörlerinde gerçekleşen grevlerin Taşımacılık sektöründen, petrokimya ve metal sektörüne, inşaat sektöründen kamu sağlığı sektörüne oldukça farklı meslek ve iş gruplarını kapsadığı görülüyor. Grevlerin yaşandığı bölge ve şehirlere bakıldığında ise, İstanbul’un 2022 yılının ilk iki ayında 33 greve ev sahipliği yaparak ilk sırada yer aldığı, onu, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin sanayi şehri olan Gaziantep’in 32 grev ve Ege Bölgesi’nin ticaret ve sanayi şehri olan İzmir’in 25 grevle takip ettiği görülüyor. 

Bu üç büyük şehir kadar yoğun olmasa da işçi grevlerinin Tekirdağ’dan Artvin’e, Şırnak’tan Burdur’a farklı bölgelerde yer alan toplam 13 şehre yayılmış olması, greve konu olan sorunların bölgesel değil ulusal olduğunu göstermesi bakımından dikkat çekici. Aynı zamanda farklı meslek gruplarından çalışanların grevlere dahil olması yaşanan grevlerin, çalışan kesimlerin geniş bir bölümünü kapsadığını da gösteriyor.

Gerçekleşen grevler sonucunda işçilerin elde ettiği kazanımların, güvencesiz ve düşük ücretli çalışma koşullarına sahip farklı şehirlerde ve sektörlerdeki işçilerin hak arama mücadelesini de perçinlediği ve onları, haklarını aramak için daha çok cesaretlendirdiği görülüyor.

Kaynaklar:

Emek Çalışmaları Topluluğu, 2022 Ocak-Şubat Grev Dalgası Raporu: https://emekcalisma.org/2022/03/02/2022-ocak-subat-grev-dalgasi-raporu/ 

“Trendyol İşçilerinin Grevi Kazanımla Sonuçlandı”, Cumhuriyet, 26.01.2022, habere ulaşmak için bknz: https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/trendyol-iscileri-sirketin-kapisina-dayandi-emekciler-burada-yonetim-nerede-1903023 

“Yemeksepeti İşçileri: Mücadelemiz Yaşamak İçin!”, Evrensel, 17.02.2022, habere ulaşmak için bknz: https://www.evrensel.net/haber/455211/yemeksepeti-iscileri-mucadelemiz-yasamak-icin