Nakit Mi Kredi Kartı Mı?: Türkiye’de Nakit Kullanımı Hangi Düzeyde?
İzel Kocaman
Bir ödeme işleminin gerçekleşmesi için alıcı ve satıcının, satın almaya konu olan mal/hizmete ilişkin fiyat, nitelik ve miktar gibi hususlar üzerinde mutabık olması gerekmektedir. Ancak mal/hizmete ilişkin söz konusu mutabakat, ödemenin zamanı, yeri ve ödeme yöntemi üzerinde mutabakat sağlanamadığı müddetçe yeterli olmayacak. Bu nedenle, hem alıcı hem de satıcının mutabakatı ile ortaya çıkan ödeme aracı tercihi, ödemenin asli unsurlarından bir tanesidir. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte yeni ödeme yöntemleri ortaya çıkmasına rağmen nakit, akla ilk gelen ödeme aracı olma özelliğini koruyor.
Euro para biriminin kullanıldığı Avrupa Birliği ülkelerinde, günlük ödemelerin çoğu banknot ve madeni parayla yapıldığı için baskın ödeme olma aracı hala nakit. Nakit, yaşlılar ve düşük gelirli gruplar için gerekli. Bunun yanı sıra, nakit kullanımının birçok avantajı bulunmakta. İlk olarak, yasal ve mağaza, market gibi her türlü yerde geçerli. Nakit işlemler, finansal konularda gizliliğimizin, verilerimizin ve kimliğimizin korunmasına ilişkin temel hakkımıza saygı duyar. Ayrıca, hızlı ve güvenli olması nedeniyle de tercih ediliyor. Çin’de ise durum biraz daha farklı. Çin, dünyanın ilk nakitsiz ekonomisi olma yolunda hızla ilerliyor. South China Morning Post (SCMP) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, ülkede yapılan her 5 ödemeden 4’ü mobil cihazlar aracılığıyla gerçekleştiriliyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) yaptığı bir ankette “Harcamalarınızı karşılamak için elde ettiğiniz gelir elinize ne şekilde geçmektedir?” sorusu soruldu ve bireylerin %32,3’ü gelirinin tamamını nakit olarak, %30,3’ü tamamını banka hesabı üzerinden elde ettiğini belirtti. Gelirinin tamamını veya çoğunluğunu nakit olarak elde edenlerin oranı ise %55,1. Eğitim düzeyi arttıkça geliri nakit olarak elde etme oranının azaldığı görüldü.
“Harcamalarınızda kullandığınız ödeme aracına göre kendinizi nasıl tanımlarsınız?” sorusuna verilen yanıtlar incelendiğinde çoğunlukla nakit kullananların oranı %61,5 iken çoğunlukla kart kullananların oranı %9. Duruma göre hareket edenlerin oranı ise %29,5’te kalıyor. Bu da nakit kullanımının toplumda hala ne kadar yaygın olduğu ortaya koyan önemli bir veri.
Yaş gruplarını incelediğimiz zaman, 65 yaş ve üzeri kullanıcılar, nakit ödeme aracını en fazla tercih eden grup. 25-39 yaş aralığındaki kullanıcılar ise duruma göre hareket edenlerin en büyük yüzdeye sahip olduğu grup. Mesleki kriterlere göre incelediğimiz zaman ise kendi hesabına çalışanlar da duruma göre hareket etmeyi tercih ediyorlar. İşsizler, ücretli çalışanlar ve emekliler çoğunlukla nakit ödeme aracını kullanıyor. Eğitim düzeyine göre incelendiğinde, çoğunlukla kart kullananlar yüksek eğitim düzeyine sahip olsa da grup içinde kabul gören ödeme aracı çoğunlukla nakit.
”Geçmiş 1 yıla göre nakit parayı daha mı fazla kullanıyorsunuz, daha mı az kullanıyorsunuz, yoksa geçmişte kullandığınız kadar mı kullanıyorsunuz?” sorusuna verilen cevaplar da nakit para kullanımının yoğunluğunu ortaya koyuyor. Buna göre, cevap verenlerin sadece %15,6’sı geçmişe göre daha az kullandığını belirtirken %23’ü ise geçmişe göre daha fazla kullandığını söylüyor. Geriye kalan %61,4 ise geçmişte kullandığı kadar kullandığını ifade diyor.
Özetle; yaş, cinsiyet ve eğitim düzeyi fark etmeksizin nakit kullanımı çoğunlukla tercih edilen ödeme aracı olma özelliğini koruyor. Ayrıca, gelecek bir yıl içinde nakit parayı daha fazla kullanacağını belirtenlerin oranı %25,3 iken daha az kullanacağını belirtenlerin oranı ise %11,3. Bu durum, önümüzdeki dönemde nakit kullanımında kayda değer bir düşüş yaşanmayacağına işaret ediyor.
Kaynaklar:
BDDK, ‘’Türkiye’de Hanehalkı Nakit Kullanımını Belirleyen Faktörler’’
https://www.bddk.org.tr/Content/docs/bddkDergiTr/dergi_0031_05.pdf
TCMB, ‘’Türkiye’de Nakit Kullanım Alışkanlıkları’’
European Central Bank, ’’The role of cash’’
https://www.ecb.europa.eu/euro/cash_strategy/cash_role/html/index.en.html
FinTech İstanbul, ‘’Çin dünyanın ilk nakitsiz toplumu olma yolunda ilerliyor’’
https://fintechistanbul.org/2020/11/02/cin-dunyanin-ilk-nakitsiz-toplumu-olma-yolunda-ilerliyor/
Ayrıcalıklı Abonelik
ABONELİK PAKETLERİMİZİ İNCELEDİNİZ Mİ?
Size uygun paketi seçin, detaylı anket raporları düzenli olarak e-postanıza gelsin.
İNCELE