Dünyada ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği

Kaan Eroğuz

Geçtiğimiz günlerde tüm dünya 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları gününü kutladı. Çocuk haklarının tüm dünyada evrensel insan hakları kapsamında geliştirilmesi ve korunması konusunda çeşitli kurumlarca demeçler verildi, bu kapsamda hazırlanan projeler duyuruldu, çocuk haklarının önemine dair etkinlikler düzenlendi. Peki, 2022 yılında dünyada ve Türkiye’de çocuk haklarının uygulanmasında gelinen nokta ne?

OECD’nin 0-17 yaş aralığında bulunan çocukları baz alarak açıkladığı verilere göre, esnek çalışma koşullarında çocuk işçiliği ve çocuk yoksulluğunda yıllara göre artış gözlemleniyor. OECD’nin ülkelere göre açıkladığı güncel verilere göre, çocuk yoksulluğu oranı en yüksek on ülke şöyle sıralanıyor; Kosta Rika %27,4 oranıyla birinci sırada yer alırken, onu %22,4 oranıyla Türkiye, %22 oranıyla İsrail, %21,5 oranıyla Şili, %20,9 oranıyla İspanya, %19,9 oranıyla Meksika, %18 oranıyla İtalya, %14,8 oranıyla Yeni Zelanda, %14 oranıyla Japonya ve onuncu sırada %13,3 oranıyla Avustralya yer alıyor. Ülkemiz Türkiye ise OECD’nin açıkladığı güncel verilere göre çocuk yoksulluğunun en yüksek olduğu ikinci ülke durumunda. Bu durum, 2022 yılının Dünya Çocuk Hakları Gününü karşıladığımız günlerde, Türkiye’nin çocuk hakları konusundaki durumuna dair endişeli soru işaretlerinin oluşmasına sebep oluyor. Bu endişeleri destekleyecek bir başka veri seti, Türkiye’de gerçekleşen çocuk işçiliği oranlarıyla da kendisini gösteriyor.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nde çocuk işçiliği konusunda erişime açtığı ve kendi verileriyle Sosyal Güvenlik Kurumu’nun verilerini karşılaştırdığı araştırması bu konuda dikkat çekici bilgiler içermektedir. Araştırmada yer verilen SGK verilerine göre; Türkiye’de 2013-2021 yıllarını kapsayan 9 yılda 102 çocuk çalışırken hayatını kaybetti. Bu çocuklardan 3’ünün kadın, 99’unun ise erkek olduğu tespit edildi. 4’ünün 14 yaşında, 7’sinin 15 yaşında, 35’inin 16 yaşında ve 56’sının 17 yaşında olduğu kayıt altına alınmış durumda. Ayrıca bu dönemde toplam 12 bin 577 “iş kazası” sonucu ölümün meydana geldiği de SGK verilerinde belirtiliyor.

İSİG Meclisi’nin ortaya koyduğu verilerde ise; SGK verilerinin ortalaması alınarak her yıl 1397 işçinin hayatını kaybettiği, bunlardan 11’inin çocuk olduğu, %3’ünün kadınlardan, %97’sinin ise erkeklerden oluştuğu ve çocuk işçi ölüm oranının tüm işçi ölüm sayısına oranının %0,81 olduğu bilgisine yer veriliyor. İSİG Meclisi’nin araştırmasına göre; 2013 yılından günümüze yaklaşık on yılda; “en az” 616 çocuk çalışırken hayatını kaybettiği, bu çocukların 96’sı kadın 520’si erkek olduğu, 4’ünün 4 yaşında, 5’inin 5 yaşında, 4’ünün 6 yaşında, 5’inin 7 yaşında, 12’sinin 8 yaşında, 12’sinin 9 yaşında, 24’ünün 10 yaşında, 13’ünün 11 yaşında, 32’sinin 12 yaşında, 39’unun 13 yaşında, 61’inin 14 yaşında, 87’sinin 15 yaşında, 123’ünün 16 yaşında ve 195’inin 17 yaşında olduğu bilgisine yer veriliyor. Çalışmanın sonuçları arasında bu dönemde toplam 18 bin 683 “iş cinayeti” sonucu ölümün meydana geldiği belirtiliyor. Böylelikle SGK ve İSİG Meclisi’nin ortaya koyduğu verilere karşılaştırmalı baktığımızda; araştırmaya söz konusu olan 2013-2022 yılları arasında belirlenen çocuk işçi ölüm sayısı farkı 514, tüm işçi ölüm sayısı arasındaki fark ise 6106 işçi olarak tespit ediliyor.

SGK verileri ile İSİG Meclisi’nin ortaya koyduğu veriler arasındaki fark ne kadar yüksek olsa da mevcut verileri OECD’nin açıkladığı Türkiye’deki çocuk yoksulluğu oranı ile birlikte düşündüğümüz zaman, Türkiye’de çocuklarının bugünü ve geleceğine dair endişeli soru işaretlerinin oluşmasında haklılık payı olduğunu söyleyebilmek gerekiyor. Çocuk yoksulluğunu yüksek olmasının çocuk işçiliğini arttırdığını ve güvencesiz çalışma koşullarının işçi ölümlerini arttırarak çocuk işçi ölümlerine yol açtığını tespit edebilmek mümkün. Tüm bu veriler ışığında fotoğrafın bütününe baktığımızda, Türkiye’nin 2022 yılının Dünya Çocuk Hakları Günü’nü oldukça karamsar bir karne ile karşıladığını söyleyebilmek mümkün hale geliyor.

Kaynakça:

Birgün Gazetesi, Son 10 Yılda 616 çocuk öldü

https://www.birgun.net/haber/son-10-yilda-616-cocuk-oldu-410698 

OECD, Child Poverty (0-17 years old)

https://www.oecd.org/ 

İSİG Meclisi, 211’i 14 yaş ve altı, 405’i 15-17 yaş grubunda olmak üzere…Son on yılda en az 616 çocuk işçi hayatını kaybetti

http://www.isigmeclisi.org/20793-211-i-14-yas-ve-alti-405-i-15-17-yas-grubunda-olmak-uzere-son-on-yi