Çay İhracatında Türkiye

İzel Kocaman

Dünyada ilk defa Çin ve Hindistan’da yetiştirilmeye başlanan çay bitkisi tropikal bölgelerde ve iklim bakımından bol yağış alan sıcak alanlarda yetiştirilir. 2020 yılında dünyada üretilen çayın %42,4’ünü Çin, %20,2’sini Hindistan ve %8,1’ini Kenya üstlendi. Bir önceki yılda ise %41,2 ile liderliğini koruyan Çin’i, %20,5 ile Hindistan, %8,6 ile Kenya takip etti. 2021 yılında dünyada çay ihracatının %31,1’i Kenya, %18,9’u Çin, %11’i Hindistan, %8,6’sı Sri Lanka, %4,4’ü Vietnam ve %26’sı diğer ülkeler tarafından yapıldı. İthalatta ise Pakistan, Rusya, ABD, İngiltere önemli ülkelerden oldu. %14,6 ile Pakistan ilk sırada yer alırken %8,8 ile Rusya ikinci sırada ve %6,5 ile ABD üçüncü sırada yer aldı.

Türkiye’nin 2021 çay üretimine baktığımız zaman ise Türkiye 1,5 milyon ton çay üretilirken üretimin tamamının Karadeniz’de yapıldığı görülüyor. Zirvede %70,5 ile Rize yer alırken ikinci sırada Trabzon yer aldı. Trabzon’un payı %17,9 iken üçüncü sırada %9,9 ile Artvin var. Giresun %1,7 ile sonuncu oldu. Türkiye çay üretim alanlarının tamamı bu dört ilde bulunuyor. 2022 yılı çay üretici fiyatı Mayıs ayında 4,6 TL/kg olarak gerçekleşti. Bir önceki yılın Mayıs ayında bu fiyat 3,7 TL/kg iken 2020 yılının Mayıs ayında 3,1 TL/kg idi. Çay tüketici fiyatı ise 2021 Nisan ayında 44,5 TL/kg olarak gerçekleşti. Bir önceki yılın Nisan ayında bu fiyat 36,6 TL/kg iken 2020 yılının Nisan ayında 32,6 TL/kg idi.

Türkiye’nin en fazla çay ihracatı yaptığı ülke %19,5 ile Irak oldu. Bu ülkeyi takiben sırasıyla %8,8 ile Suriye, %6,9 ile Rusya, %5,1 ile ABD ve %4,1 ile Almanya izledi. Türkiye dünya çay üreticileri arasında ihracatta istenilen düzeyde pay alamadı. Türk çayı, yüksek üretim maliyetleri diğer üretici ve ihracatçı ülkelerin düşük maliyetleriyle dış pazarda yeterince rekabet edemiyor.

Kaynak:

Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarım Ürünleri Piyasaları

https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Piyasalar%C4%B1/2022-Temmuz%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Raporu/9-%C3%87AY%20T%C3%9CP%20TEMMUZ%202022.pdf