Bir Amerikan Trajedisi: Okul Katliamları
Serenay Sasa
“You have to help us heal.”
“İyileşmemize yardım etmelisiniz”. Eski Amerikan Başkanı Bill Clinton, 1999 yılında Columbine Lisesi’nde yaptığı konuşmada bu sözleri kullanmıştı. İki lise son sınıf öğrencisinin gerçekleştirdiği ve 12 öğrenci ve 1 öğretmenin hayatını kaybettiği saldırı, Amerikan tarihine dönemin en büyük okul katliamı olarak geçmişti. 20 Nisan 1999’daki Columbine Lisesi Katliamı’nın üzerinden 23 yıl geçmesine rağmen Amerika hâlâ iyileşmedi. Yaşanan kitlesel silahlı saldırılar ve özellikle okul katliamları ülkede kronik bir soruna dönüşmüş durumda.
Bugün hâlâ ABD’de her gün ortalama bir kitlesel silahlı saldırı gerçekleşiyor (Burton et al, 2021). En son gerçekleşen okul saldırısı ise 24 Mayıs günü Texas eyaletinin 16 bin kişilik küçük kenti Uvalde’deki Robb İlkokulu’nda yaşandı. Saldırıda 18 yaşındaki Salvador Ramos yaşları 7 ile 10 arasında değişen 19 çocuk ve 2 öğretmeni katletti. Katliamın ardından Beyaz Saray’da bayraklar yeniden yarıya indi. Son verilere göre ABD’de okul katliamlarının şiddeti gittikçe artıyor. 2018’den beri her yıl en az 24 kişi okul katliamlarında yaşamını yitiriyor.
Peki, ABD’deki genç, öfkeli beyaz erkeklerin başaktörü olduğu okul katliamlarının kökeninde ne yatıyor? FBI’ın “The School Shooter: A Threat Assessment Perspective” başlıklı raporuna göre okul katliamlarının tek sebebi silaha erişimin kolay olması değil. Soruna derinlikli bir çözüm önerisi getirebilmek için öncelikle toplum güvenliğini tehdit eden saldırganların motivasyonlarını anlamak gerekiyor.
FBI’ın raporu dört aşamalı bir incelemeden söz ediyor: tehdit oluşturan kişinin kişilik özellikleri, aile dinamikleri, toplumsal dinamikler ve okul dinamikleri. Kişinin Hitler gibi negatif tarihi figürleri rol model olarak alması tehdit teşkil edebileceğine dair bir gösterge olarak sunuluyor. Columbine Lisesi katliamının Hitler’in doğum günü olan 20 Nisan’da gerçekleşmiş olması da raporu doğrular nitelikte. Öte yandan aile bireyinin silahlara olan ilgisi, silahların evin içinde ulaşılabilir ve güvenliksiz tutulması ve kişinin ebeveyni ile çatışma dolu sevgisiz bir ilişkisinin olması, saldırıya yol açan mikro etkenler arasında gösteriliyor. Konunun toplumsal nedenlerinin arasında ise copycat etkisi var. Okul katliamları gibi kitlesel silahlı saldırıların toplumda büyük yankı uyandırması ve basında geniş çapta yer alması bu saldırıların diğer saldırılar için “örnek teşkil etmesine” ve yeniden yaşanmasına zemin hazırlıyor.
2018’de yayınlanan bir makaleye göre ise tek başına hareket eden teröristler ile okul saldırganları pek çok ortak noktaya sahip (Böckler et al, 2018). İki aktör için de olumsuz sosyal deneyimler öfke, güçsüzlük gibi duyguları tetiklerken intikam güdüsünü canlandırıyor. Saldırganlar kendi psikososyal durumları için çoğu zaman bir bütün olarak toplumu suçlu buluyorlar (Böckler et al, 2018). “Suçlu bulunan toplumu cezalandırmayı” bir “devrim” olarak gören saldırgan kendisi ile benzer deneyimleri yaşayanları şiddet içeren bu “harekete” çağırmış oluyor. Bu anlamda 2011 yılında Oslo’daki gençlik kampında 77 kişinin ölümüne sebep olan aşırı sağcı terörist Breivik, pişman olmadığını, katliamın “Norveç’i çok kültürlülüğe karşı korumak” amacını taşıdığını ifade etmişti.
Peki, bu saldırılar, hastalıklı düşünceleri olan kişilerin bireysel eylemleri mi yoksa toplumsal sorunların sonucu mu? Yougov’un mayıs anketi bu konuyu ele alıyor. Ankete göre Amerikalıların %63’ü silahlı saldırıların geniş çaplı toplumsal problemlerin bir sonucu olduğunu düşünürken %23’lük kesim katliamları dışlanmış kimselerin bireysel eylemleri olarak değerlendiriyor.
Okul saldırıları ile beraber gündeme oturan ve en çok tartışılan konu ise silah yasaları. ABD’de pek çok eyalette silah sahibi olma yaşı 16’ya kadar iniyor. Uvalde’deki ilkokulda gerçekleşen katliamdan tam bir yıl önce Texas’ta bireylerin ruhsatsız şekilde silah taşımalarına izin veren yasa onaylanmıştı. Bununla birlikte silah lobilerinin Amerikan siyasetinde çok etkili olduğunun da altını çizmek gerek. Bu grupların başında silah kullanımını yaymayı amaçlayan National Rifle Association (NRA) geliyor. NRA silah politikasını etkilemek için her yıl ortalama 3 milyon $ harcama yapıyor. Öte yandan, 2020 yılında yapılan bir araştırmaya göre Amerikan toplumunun çoğunluğu silah satışının kontrollü hâle getirilmesine ilişkin politika önerilerini destekliyor (Burton et al, 2021). Toplumun %65’inden fazlasının desteklediği politikalar şu şekilde: akıl sağlığı yerinde olmayanlara silah satışının yasaklanması, özel silahlar silah satın alırken kişiye güvenlik soruşturması yapılması ve ateşli silah satın alma yaşının 18’den 21’e çıkarılması. Kısacası Amerikan toplumu kimlerin silah sahibi olabileceğine dair daha güçlü kısıtlamalar talep ediyor.
Kaynaklar:
ABD’nin Teksas eyaletinde ruhsatsız silah taşıma yasasına onay, (2021, 25 Mayıs) Euronews URL: https://tr.euronews.com/2021/05/25/abd-nin-teksas-eyaletinde-ruhsats-z-silah-tas-ma-yasas-na-onay
Burton, A. L., Pickett, J. T., Jonson, C. L., Cullen, F. T., & Burton Jr, V. S. (2021). Public support for policies to reduce school shootings: A moral-altruistic model. Journal of research in crime and delinquency, 58(3), 269-305.
Böckler, N., Leuschner, V., Roth, V., Zick, A., & Scheithauer, H. (2018). Blurred boundaries of lone-actor targeted violence: Similarities in the genesis and performance of terrorist attacks and school shootings. Violence and gender, 5(2), 70-80.
Douthat, Ross. The Simplest Reponse To School Shooting, (2022, 1 Haziran), The New York Times
URL:https://www.nytimes.com/2022/06/01/opinion/school-shootings-gun-reform.html?searchResultPosition=1
Kenworthy, T. ‘Help Us Heal’, Clinton Urges Columbine, (1999, 20 Mayıs), Washington Post
URL: https://www.washingtonpost.com/wp-srv/national/daily/may99/clinton21.htm
Mass Shootings in the United States, YouGov America
Norveç’te 2011’de toplu katliam yapan Breivik, şartlı tahliye peşinde, (2022, 17 Ocak) Cumhuriyet
Shooting Incidents At K-12 Schools 1970-Present, Center for Homeland Defense and Security&FEMA
URL: https://www.chds.us/ssdb/charts-graphs/
O’Toole, M. E. (2009). The school shooter a threat assessment perspective. Department of Justice Federal Bureau of Investigation.
URL: https://www.fbi.gov/file-repository/stats-services-publications-school-shooter-school-shooter/view
Texas saldırısı: 21 kişinin öldüğü okul saldırısında polisin ‘geç’ müdahalesini Adalet Bakanlığı inceleyecek, (2022, 29 Mayıs), BBC News Türkçe
URL: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61617030
US gun control: What is the NRA and why is it so powerful?, (2022, 26 Mayıs) BBC News
Ayrıcalıklı Abonelik
ABONELİK PAKETLERİMİZİ İNCELEDİNİZ Mİ?
Size uygun paketi seçin, detaylı anket raporları düzenli olarak e-postanıza gelsin.
İNCELE