İzel Kocaman
Bireysel Emeklilik Sistemi kısaca BES, kişilerin aktif çalışma yaşamları süresince yaptıkları tasarrufları uzun vadeli yatırıma yönlendirerek emeklilik dönemlerinde yaşam standartlarını korumalarına yardım edecek bir gelir elde etmelerini sağlayan özel emeklilik sistemi. Kişiler bu sisteme gönüllü katılarak sosyal güvenlik sisteminin sağladığı emeklilik gelirine ek bir gelir oluşturuyor. BES; bireylere ek gelir oluşturarak refah düzeyini yükseltiyor, aynı zamanda ekonomik kalkınmaya katkıda bulunuyor ve istihdamı arttırıyor.
Emeklilik Gözetim Merkezi verilerine göre, 7.554.697 katılımcı aktif olarak Bireysel Emeklilik Sistemi’nde. En fazla katılımcının yerleşik olduğu il %27,09 ile İstanbul. Bu ili takiben sırasıyla %9,27 ile Ankara, %6,72 ile İzmir, %4,16 ile Antalya, %3,92 ile Bursa, %2,59 ile Kocaeli, %2,42 ile Adana, %2,12 ile İçel, %2,05 ile Konya ve %1,9 ile Muğla takip ediyor. Bu bağlamda BES’e katılımların önemli bir kısmının büyükşehirlerde olduğunu görülüyor.
Yaş duruma bakarsak, BES’e dahil olan nüfusun yaş ortalaması 40,9 iken toplam fon büyüklüğü ağırlıklı BES yaş ortalaması 46,3 olarak gerçekleşti. Katılımcılara ait fon büyüklüğünü oluşturanların %55’i erkek, %45’i ise8 kadın. Sisteme ilk girişte genel yaş ortalaması 35,9 olarak gerçekleşti. 2019 yılında sisteme giriş yapan kadınların yaş ortalaması 38,5 iken 2020 yılında 37,7’ye ve 2021 yılında 30,8’e kadar düştü. 2019 yılında sisteme giriş yapan erkeklerin ortalama yaşı ise 2019 yılında 37,7 iken 2020 yılında 37,7 ve 2021 yılında 32 oldu. Yıldan yıla, hem kadın hem erkek katılımcıların sisteme giriş yaşları düşüş eğilimi gösteriyor.
Bunun yanında, Bireysel Emeklilik ve Tasarruf Yatırım Sistemi Kanunu’nda 22 Ocak 2022 tarihinde yapılan değişiklik ile devlet katkısı %25’ten %30’a yükseltildi. 2003-2021 yılları arasında, tutarsal olarak en fazla devlet katkısı ödenen yıl 2013 oldu. Bu yılda sisteme giriş yapan katılımcıların devlet katkısı hesaplarına 4.042.166.325 TL ödeme yapıldı.
Yüksek enflasyon yalnızca tüketicileri değil, aynı zamanda yatırım ve tasarruf sahiplerini de olumsuz yönde etkiliyor. Bu bağlamda Bireysel Emeklilik Sistemi hakkında tartışmalar devam etmekte. TL üzerinden birikim sağlanan bu sistemde biriken paranın yüksek enflasyon ve TL’nin dolar karşısında büyük oranda değer kaybetmesi sistemin cazibesini kaybetmesine sebep oluyor. Bu sistemin vatandaşın lehine daha verimli bir şekilde düzenlenmesi ve katılımcıların enflasyon karşısında ezilmemesi gerekiyor.
Kaynaklar:
Emeklilik Gözetim Merkezi, Bilgi Merkezi
https://www.egm.org.tr/bilgi-merkezi/istatistikler/
Emeklilik Gözetim Merkezi, Bireysel Emeklilik Nedir?
https://egm.org.tr/bireysel-emeklilik/bireysel-emeklilik-nedir/
Emeklilik Gözetim Merkezi, Bes Özet Verileri
https://www.egm.org.tr/?pid=362&submenuheader=0
Sözcü, 12 milyon BES’li zararda
https://www.sozcu.com.tr/2019/ekonomi/12-milyon-besli-zararda-4504730/amp/
